Τι είναι η χοληδόχος κύστη;
Η χολολιθίαση είναι μία πάθηση της χοληδόχου κύστης. Η χοληδόχος κύστη είναι ένα όργανο σε σχήμα αχλαδιού, το οποίο βρίσκεται κάτω από το ήπαρ και επικοινωνεί με το υπόλοιπο σύστημα των χοληφόρων μέσω του κυστικού πόρου. Η κύρια λειτουργία της είναι η αποθήκευση της χολής, ενός πρασινωπού υγρού που παράγεται στο ήπαρ και βοηθά τη λειτουργία της πέψης με τη διάσπαση των λιπαρών τροφών.
Τι είναι η χολολιθίαση;
Η χολολιθίαση ή κοινώς “πέτρες στη χολή” αφορά σε μικρές σκληρές μάζες, οι οποίες σχηματίζονται από χοληστερόλη και χολικά άλατα. Αρχικά, δημιουργείται λάσπη στη χοληδόχο κύστη και μικρές πέτρες στη χολή. Στη συνέχεια οι πέτρες αυτές μεγαλώνουν και πληθαίνουν. Οι πέτρες στη χολή είναι μια πολύ συνηθισμένη πάθηση, η οποία αντιμετωπίζεται εύκολα και δεν δημιουργεί περαιτέρω προβλήματα μετά την αντιμετώπισή της.
Πώς δημιουργούνται οι πέτρες στη χολή;
Η χολή έχει τη χοληστερόλη και τα χολικά οξέα ως βασικά της συστατικά. Σε φυσιολογικές συνθήκες, η χοληστερόλη διατηρείται σε ρευστή μορφή αν όμως η διατροφή του ατόμου είναι πλούσια σε λίπη αυτό μπορεί να ανατραπεί και να πραγματοποιείται μεγαλύτερη παραγωγή χοληστερόλης στο ήπαρ με αποτέλεσμα τα λιπαρά οξέα να αδυνατούν να τη χειριστούν. Η χοληστερόλη λοιπόν αυτή που περισσεύει, στερεοποιείται και έτσι δημιουργούνται οι πέτρες στη χολή ή αλλιώς χολόλιθοι. Κάποιες φορές, οι πέτρες στη χολή μπορεί να είναι αποτέλεσμα προδιαθεσικών παραγόντων όπως:
- Η παχυσαρκία
- Η ηλικία ( άνω των 50 ετών )
- Το φύλο ( συνηθέστερη είναι στις γυναίκες )
- Στις γυναίκες, η λήψη αντισυλληπτικών χαπιών και η κύηση
- Ο σακχαρώδης διαβήτης
- Διάφορες φλεγμονές του τοιχώματος της χοληδόχου κύστης
- Η ανατομική έλλειψη του τελικού τμήματος του λεπτού εντέρου
Τι συμπτώματα παρουσιάζουν οι πέτρες στη χολή;
Τις περισσότερες φορές οι πέτρες στη χολή δεν παρουσιάζουν κανένα σύμπτωμα και γίνονται αντιληπτές σε περίπτωση που αυτές προσκολληθούν σε έναν από τους πόρους που μεταφέρουν τη χολή. Σε μια τέτοια λοιπόν κατάσταση απόφραξης του πόρου, οι πέτρες στη χολή παρουσιάζουν συμπτώματα, τα οποία είναι τα εξής:
- Ο έντονος και ξαφνικός πόνος στο άνω δεξιό τμήμα της κοιλίας, που μπορεί να εκτείνεται προς το άνω τμήμα της πλάτης. Ο πόνος ξεκινά συνήθως μετά από ένα λιπαρό γεύμα και η έντασή του δυναμώνει σταδιακά. Η διάρκειά του μπορεί να είναι λίγα λεπτά ή πολλές ώρες.
- Η έντονη ναυτία
- Ο εμετός
- Πυρετός και ρίγη
- Η δυσπεψία
- Ίκτερος
Κάποιες φορές οι πέτρες στη χολή μπορεί να παρουσιάσουν επιπλοκές. Αυτές είναι:
- Η οξεία χολοκυστίτιδα: Είναι η πιο συχνή επιπλοκή που προκαλούν οι πέτρες στη χολή και πρόκειται για φλεγμονή της χοληδόχου κύστης, που οφείλεται στη απόφραξη του χοληδόχου πόρου. Τα συμπτώματά της είναι ο έντονος πόνος στην άνω δεξιά μεριά της κοιλιάς, ο πυρετός, τα ρίγη, η ανορεξία, ο εμετός και η γενικευμένη κακουχία. Η χολοκυστίτιδα θα πρέπει να χειρουργείται άμεσα, καθώς μπορεί να προκαλέσει μέχρι και περιτονίτιδα.
- Ύδρωπας: Προκαλείται από την απόφραξη του χοληδόχου πόρου, η οποία οδηγεί σε οίδημα της κύστης και φλεγμονή με χαρακτηριστικό τη διάτασή της. Τα συμπτώματά του είναι ο πόνος, ο πυρετός και η κακουχία
- Παγκρεατίτιδα: Πρόκειται για μια φλεγμονή εξαιρετικά επικίνδυνη, η οποία οφείλεται στην απόφραξη του παγκρεατικού πόρου. Δημιουργείται όταν μέρος μιας πέτρας περάσει από τη χοληδόχο κύστη και σφηνώσει σε σημείο μετά την ένωση του χοληδόχου και του παγκρεατικού πόρου. Τα συμπτώματα που παρουσιάζει είναι ο έντονος πόνος που εκτείνεται έως και την πλάτη, ο πυρετός τα ρίγη και σχεδόν σε κάθε περιστατικό ο ίκτερος.
Σπανιότερα, οι πέτρες στη χολή μπορεί να προκαλέσουν απόφραξη εντέρου ( ειλεό ), συρίγγιο κύστης και δωδεκαδακτύλου ή καρκίνο της χοληδόχου κύστης (ύστερα από πολυετή παραμονή λίθων στη χοληδόχο κύστη ).
Πώς διαγιγνώσκονται οι πέτρες στη χολή;
Η χολολιθίαση διαγιγνώσκονται εύκολα. Με την κλινική εξέταση και το ιστορικό του/ της ασθενούς, ο ιατρός μπορεί να υποψιαστεί την παρουσία χολολιθίασης. Για επιβεβαίωση, το υπερηχογράφημα χοληφόρων είναι η πιο σημαντική απεικονιστική εξέταση, καθώς σε αυτό απεικονίζονται οι πέτρες στη χολή. Σε κάποιες περιπτώσεις ίσως χρειαστεί μια ακτινογραφία κοιλίας ή μια αξονική τομογραφία της περιοχής.
Πώς αντιμετωπίζονται η χολολιθίαση;
Στις περιπτώσεις όπου οι πέτρες στη χολή δεν παρουσιάζουν κανένα σύμπτωμα, τότε μπορεί να μη χρειαστεί καμία θεραπεία. Αν όμως ο/ η ασθενής αρχίζει να παρουσιάζει κάποια από τα προαναφερθέντα συμπτώματα, είναι αναγκαία η αντιμετώπιση της πάθησης. Η μόνη αποτελεσματική αντιμετώπιση της χολολιθίασης ( πέτρες στη χολή ) είναι η χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης της χοληδόχου κύστης, η χολοκυστεκτομή. Κατά τη χολοκυστεκτομή αφαιρείται η χοληδόχος κύστη κι παρότι πρόκειται για ένα όργανο που εξυπηρετεί κάποια λειτουργία, δεν είναι απαραίτητη για μια φυσιολογική και υγιή ζωή του ατόμου. Οι επεμβάσεις αφαίρεσης της χοληδόχου κύστης είναι δύο (2):
- Η ανοικτή χειρουργική επέμβαση: Πραγματοποιείται σπάνια και εφαρμόζεται μόνο σε περιπτώσεις όπου η λαπαροσκοπική μέθοδος δεν είναι εφικτή ( συμφύσεις, έντονη φλεγμονή, γενικευμένη περιτονίτιδα, βαριά καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια ) Κατά την ανοικτή χειρουργική επέμβαση, πραγματοποιείται μια μεγάλη τομή στην κοιλιά, κάτω από το δεξί πλευρικό τόξο.
- Η λαπαροσκοπική μέθοδος: Κατά τη λαπαροσκοπική μέθοδο, ο χειρουργός πραγματοποιεί τρεις ή τέσσερις πολύ μικρές τομές στο δέρμα του/ της ασθενούς και μέσω αυτών εισάγονται τα λαπαροσκοπικά εργαλεία που απαιτούνται για την αφαίρεση της χοληδόχου κύστης. Η επέμβαση γίνεται με γενική αναισθησία και ο ιατρός παρακολουθεί το εσωτερικό της κοιλιάς από οθόνη, η οποία είναι συνδεδεμένη με την κάμερα που βρίσκεται μέσα στην κοιλιακή χώρα.
Η λαπαροσκοπική αφαίρεση της χοληδόχου κύστης προτιμάται, καθώς έχει πολλά και σημαντικά πλεονεκτήματα για τον/ την ασθενή, όπως:
- Το μικρότερο τραύμα
- Μικρότερες πιθανότητες επιπλοκών
- Μικρότερος μετεγχειρητικός πόνος
- Γρηγορότερη ανάρρωση
- Καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα
- Γρηγορότερη επαναφορά των ασθενών στις καθημερινές τους δραστηριότητες
Μετεγχειρητικές οδηγίες
Μετά την επέμβαση καλό είναι να ακολουθούνται κάποιες οδηγίες, τις οποίες θα δώσει ο γιατρός σας. Αυτές είναι:
- Λήψη ήπιων αναλγητικών για την αντιμετώπιση του πόνου
- Αποφυγή άρσης βαρών για διάστημα ενός (1) μηνός περίπου
- Λήψη αντιβίωσης για την προστασία από πιθανές μετεγχειρητικές φλεγμονές
- Αλλαγή στη διατροφή τον πρώτο καιρό μετά την εγχείρηση. Απαιτείται μια σταδιακή μετάβαση από τα σχεδόν άλιπα προϊόντα προς τα πιο λιπαρά και για ένα διάστημα θα πρέπει να αποφεύγονται τα ζωικά λίπη, τα γαλακτοκομικά προϊόντα (εκτός των άπαχων), τα γλυκά, τα αναψυκτικά, τα καρυκεύματα, τα τηγανητά φαγητά κ.α.
- Η επαναφορά στις καθημερινές δραστηριότητες μπορεί να γίνει 3 με 4 ημέρες μετά την έξοδο από το νοσοκομείο.