Καρκίνος Ορθού

Πολλοί άνθρωποι με καρκίνο του ορθού στα αρχικά στάδια δεν έχουν συμπτώματα. Τα συμπτώματα ποικίλουν ανάλογα με το μέγεθος και τη θέση του όγκου μέσα στο ορθό και μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν:

• Αλλαγή των συνηθειών του εντέρου (διάρροια, δυσκοιλιότητα, μεταβολή της σύστασης ή/και του σχήματος των κοπράνων, αύξηση του αριθμού των κενώσεων)
• Ζωηρό σκοτεινόχρωμο αίμα από το ορθό ή στα κόπρανα
• Κοιλιακός πόνος
• Αίσθημα ατελούς κένωσης του εντέρου
• Αδυναμία ή κόπωση
• Ανεξήγητη απώλεια βάρους

Ομοίως με τον καρκίνο του κόλου, ο καρκίνος του ορθού ξεκινά όταν υγιή κύτταρα αναπτύσσουν μεταλλάξεις στο DNA τους. Τα κύτταρα αυτά αναπτύσσονται και πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα, ενώ ζουν παραπάνω από τα φυσιολογικά. Έτσι συσσωρεύονται και δημιουργούν τον όγκο. Με το πέρασμα του χρόνου διηθούν και καταστρέφουν τις γύρω δομές. Επίσης, τα καρκινικά κύτταρα μπορούν να ταξιδέψουν σε άλλα μέρη του σώματος και να δώσουν μεταστάσεις.

Για τους περισσότερους από τους καρκίνους του ορθού δεν είναι ξεκάθαρο τι προκαλεί τις μεταλλάξεις που οδηγούν σε καρκίνο. Υπάρχουν δύο καλά γνωστές κληρονομούμενες μεταλλάξεις γονιδίων που αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης ορθοκολικού καρκίνου, αν και αποτελούν μικρό ποσοστό αυτών: η οικογενής αδενωματώδης πολυποδίαση και το σύνδρομο Lynch ή οικογενής μη πολυποδιασικός ορθοκολικός καρκίνος – HNPCC

Υπάρχουν παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του π. εντέρου, όπως: η ηλικία άνω των 50 ετών, η αφρο-αμερικανική φυλή, ατομικό ιστορικό καρκίνου ή πολυπόδων π. εντέρου, φλεγμονώδη νοήματα του εντέρου (ελκώδης κολίτιδα, νόσος Crohn), κληρονομικά σύνδρομα (), οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του π. εντέρου, δίαιτα χαμηλή σε ίνες και υψηλή σε λιπαρά, επεξεργασμένο και κόκκινο κρέας, καθιστικός τρόπος ζωής, σακχαρώδης διαβήτης, παχυσαρκία, κάπνισμα, υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, ιστορικό ακτινοβολίας.

– Προσυμπτωματικός Έλεγχος: Συστήνεται ο έλεγχος σε υγιείς ανθρώπους χωρίς συμπτώματα να γίνεται προσυμπτωματικός έλεγχος για καρκίνο του κόλου και του ορθού στην ηληκία των 45 ετών. Αν υπάρχει κάποιος παράγοντας κινδύνου (πχ. οικογενειακό ιστορικό), τότε ο έλεγχος πρέπει να γίνεται νωρίτερα. Οι εξετάσεις προσυμπτωματικού ελέγχου είναι η κολονοσκόπηση, και η εξέταση κοπράνων για αίμα ή / και καρκινικά κύτταρα. Κάθε μία από αυτές έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα που πρέπει να συζητήσετε με το γιατρό σας.

– Αλλαγή τρόπου και συνηθειών ζωής: Η διατροφή με περισσότερες ίνες, φρούτα και λαχανικά προστατεύει από τη νόσο. Η ελαχιστοποίηση ή η διακοπή του αλκοόλ, η διακοπή του καπνίσματος, η σωματική άσκηση για τουλάχιστον 30 λεπτά τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας και η διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους αποτελούν επίσης σημαντικές προσθήκες στην μείωση της πιθανότητας ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου.

Κολονοσκόπηση: Πρόκειται για μία παρέμβαση με ένα λεπτό, μακρύ, εύκαμπτό σωλήνα δια του πρωκτού, ο οποίος έχει κάμερα και δείχνει εικόνες του εσωτερικού του κόλου και του ορθού σε μία οθόνη, ενώ παράλληλα επιτρέπει την βιοψία και αφαίρεση των πολυπόδων για ιστολογική εξέταση.

Εξετάσεις αίματος: Αν και δεν υπάρχουν επί του παρόντος εξετάσεις αίματος που να θέτουν τη διάγνωση του καρκίνου του π. εντέρου, ωστόσο είναι χρήσιμες για την αξιολόγηση της συνολικής λειτουργίας των συστημάτων του οργανισμού.

Καρκινικοί δείκτες: Οι καρκινικοί δείκτες δεν χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση του καρκίνου, αλλά για την αξιολόγηση της πορείας της νόσου και της ανταπόκρισης στις θεραπαίες.

Μετά τη διάγνωση, το επόμενο βήμα είναι η διενέργεια εξετάσεων για να καθοριστεί η έκταση (το στάδιο) της νόσου. Οι εξετάσεις αυτές περιλαμβάνουν αξονική τομογραφία θώρακα και άνω κοιλίας,  μαγνητική τομογραφία πυέλου ή άλλες απεικονίσεις ( ενδοσκοπικός υπέρηχος) αν κριθεί απαραίτητο. Το στάδιο της νόσου πολλές φορές γίνεται με βεβαιότητα γνωστό μετά από το χειρουργείο για την αφαίρεση του καρκίνου. Τα στάδια είναι I, II, III και IV με το χαμηλότερο να υποδηλώνει ότι ο καρκίνος περιορίζεται εντός της εσωτερικής επιφάνειας του εντέρου, ενώ το στάδιο IV σημαίνει ότι ο καρκίνος έχει δώσει μεταστάσεις σε άλλα σημεία του σώματος.

Η θεραπεία εξαρτάται, μεταξύ άλλων,  από τις ιδιαιτερότητες του κάθε ανθρώπου ως οργανισμού, το στάδιο του καρκίνου και την θέση του. Η συνήθης θεραπεία είναι η χειρουργική αφαίρεση. Η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθούν μετά το χειρουργείο για να μειώσουν την πιθανότητα υποτροπής.

Αν ο όγκος είναι πέραν από κάποιο μέγεθος, τότε η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιούνται πριν το χειρουργείο, ως αρχική θεραπεία, για να μειώσουν το μέγεθος του όγκου και να κάνουν εφικτή την ολική του αφαίρεση.

Οι επεμβάσεις που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση του καρκίνου του ορθού είναι:

• Αφαίρεση πολύ μικρών καρκίνων μέσα από το ορθό: οι πολύ μικροί όγκοι του ορθού μπορούν να αφαιρεθούν με τη χρήση κολονοσκοπίου ή άλλων εξειδικευμένων ενδοσκοπίων και εργαλείων. Η αφαίρεση γίνεται δια μέσου του πρωκτού τοπικά (διαπρωκτική τοπική εκτομή). Η επέμβαση αυτή ενδείκνυται σε πολύ μικρούς καρκίνους που είναι απίθανο να έχουν φτάσει στους λεμφαδένες της περιοχής.
• Αφαίρεση όλου ή τμήματος του ορθού: οι μεγαλύτεροι όγκοι του ορθού αφαιρούνται με μια επέμβαση που ονομάζεται χαμηλή πρόσθια εκτομή. Με την επέμβαση αυτή αφαιρείται όλο το τμήμα του ορθού. Αν ο καρκίνος βρίσκεται στο ανώτερο τμήμα του όρθρου, τότε αυτό το τμήμα του αφαιρείται και το κόλον ενώνεται στο υπόλοιπο ορθό(ορθοκολική αναστόμωση). Ο καρκίνος βρίσκεται στο κατώτερο τμήμα του ορθού, τότε όλο το ορθό μπορεί να αφαιρεθεί και τότε το κόλον συνδέεται με τον πρωκτό (κολοπρωκτική αναστόμωση). Οι παρακείμενοι ιστοί και οι λεμφαδένες επίσης αφαιρούνται. Με επέμβαση αυτή προστατεύεται ο πρωκτός ώστε η κένωση να γίνεται κανονικά.
• Αφαίρεση του ορθού και του πρωκτού: σε περίπτωση που όγκος βρίσκεται πάρα πολύ κοντά στον πρωκτό, μπορεί να μην είναι δυνατό να αφαιρεθεί τελείως ο καρκίνος χωρίς να αφαιρεθούν οι μύες του πρωκτού που ελέγχουν την κένωση. Στις περιπτώσεις αυτές η επέμβαση που έχει ένδειξη ονομάζεται κοιλιοπερινεϊκή εκτομή και σκοπό έχει την αφαίρεση του ορθού και του πρωκτού, καθώς και των παρακείμενων ιστών και των λεμφαδένων της περιοχής. F για την αποβολή των κοπράνων δημιουργείται ένα άνοιγμα στην κοιλιά f όπου συνδέεται το κόλον (κολοστομία) και τα αποβαλλόμενα συλλέγονται μέσα σε ένα σάκο που επικολλάται στο κοιλιακό τοίχωμα.

Οι χειρουργικές αυτές επεμβάσεις γίνονται λαπαροσκοπικά μέσω μικρών οπών στην κοιλιά. Η κλασσική ανοικτή χειρουργική έχει επίσης ένδειξη.